Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 48

47 In zijn oppositie ontwikkelde hij zich tot een van de meest vooruitstrevenden van zijn tijd: in 1830 voerde hij het pleit voor rechtstreeksche verkiezingen, ministerieele verantwoordelijkheid en openbaarheid in de financiën. Hij kan als een voorlooper der liberalen gelden, met dit voorbehoud echter, dat hij ruimer is dan zij: het ingrijpen van de regeering in de kerk en haar monopolie op onderwijsgebied wordt door hem veroordeeld 1). In zeker opzicht kunnen we Bilderdijk stellig geen weerpartijder va n den koning noemen: hij is voorstander van de absolute vorstenmacht. Wel vreemd voor iemand die Nederlander was en Calvinist! Maar de Calvinistische Nederlanders van die dagen waren door de Revolutie uit hun koers geraakt. Bilderdijk zelf was in vroeger dagen een volksman geweest, die de verbinding van het Stadhouderlijk hof met de aristocraten zeer ongaarne zag 2). Doch de Revolutie was gekomen, en krachtig had zijn gemoed daartegen gereageerd. Men moest haar in het minst geen voet geven, maar ze bedwingen; grondwetten waren uit den booze, ze belemmerden den vorst maar in het doen van het goede. We kunnen ons begrijpen, dat Van Hogendorp, met ' het voorbeeld van Willem I voor oogen, met die opvatting den draak stak 3). Eerbied voor den drager der kroon maakte Bilderdijk en de zijnen niet blind voor de daden der regeering,4) ') Col en bra n der, Historie en Leven I p. 233-5. 2) D a Cos t a, De Mensch en de Dichter Willem Bilderdijk p. 64-5, 94; Brieven van Bilderdijk, I p. 228-35. 3) Brieven va n Van H 0 gen dor p, VII p. 80. ') Bilderdijk aan H. W . Tydeman, 3 October 1816: "Onze prijsvragen waren reeds in Maart 1813 bepaald; anders had ik wel een prijs voorgesteld voor die EENE daad sedert November 1813 zou aanwijzen, waarin gezond menschenverstand of kennis van de zaak te vinden zij . Dit zou velen troostrijk zijn, zoo men slechts IETS vinden kon, dat niet averechts, godloos en Landverdelgend is". (Brieven, uitgegeven door T y d e man, 11 p. 179). Cf. ook zijn merkwaardigen brief aan Wis eli us, 1 Sept. 1815, Gedenkstukken 1813- 15 p. 861-70; daarin (869) spreekt hij over den kreet, dien men van tijd tot tijd uit sommige hoeken hoort

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen