Wereldoorlog en theologie - pagina 21

Heel het tijdsbeeld na den oorlog wordt in den onderbouw van Heim's analyse weerspiegeld 48). Maar hoe groot blijkt hier het gevaar, dat deze analyse, die op een neutrale philosofie is gebouwd, als een soort natuurlijke theologie of philosophie het coördinatensysteem gaat vormen, waarop de theologie haar huis gaat inrichten. Tegenover al dergelijke verwijten heeft Heim steeds weer geponeerd, dat het hem alleen maar te doen was om de „Structurzusammenhang der Seinsganzen" en daarin om de Entsicherung des Menschen" 49). Maar onmiskenbaar blijkt, dat het hem daarin te doen is om een „ontologische Unterbau". Zijn antwoord op de vraag of de theologie is „Autorisation post festum der philosophischen Daseinsanalyse" stelt ons allerminst gerust so), We staan hier — daarin heeft Heim gelijk — voor een „Schicksalsfrage der heutigen Theologie". Dat komt wel heel scherp uit, wanneer we er op letten, dat de wijsgeerige „Daseinsanalyse" van Heidegger door meer dan één in de theologie wordt ingebouwd en aan haar ten grondslag wordt gelegd. Dat is b.v. het geval bij Heim, Bultmann en Wiesner. Het problematische van deze methode komt vooral daardoor aan het licht, dat vrijwel omnium consensu de ontologie van Heidegger als atheïstische ontologie moet worden beschouwd. Daarom boezemt ons deze neutrale existentieanalyse als coördinatengrondslag voor de theologie bijzonder belang in. De theologie — aldus Heim — heeft een ontologische basis. De atheïstische philosoof analyseert het „geschichtliche Dasein" de profane existentie, die voor den geloovige schepping Gods is. Analyseert de philosofie zuiver, dan zal ze de structuren van de menschelijke existentie aanwijzen. Ze wil bewust neutraal zijn, abstraheert dus van elke relatie tot God. De theologie mag deze analyse niet verwerpen. „Eine Seinsmöglichkeit, die der atheïstische Philosoph zunachst als reines humanum analysieren kann, wird vom Theologen religiös ausgewertet und in sein System aufgenommen" si). 48) Over HEIM zie men nog: W. RÜTTENBECK, Die

apologetisch-theologische

Methode Karl Heims, 1925; E. SCHOTT, Das Problem der Glaubensgewiszheit in Auseinandersetzung mAt Karl Heim, erörtert, 1931. Vgl. mijn dissertatie: Geloof en Openbaring in de nieuwere Duitsche theologie, 1932, pag. 84—103 en 182—192. Ter onderscheiding van HEIMS beschouwingen over het Schicksal en de populaire noodlotsgedachte zie men HEIM, Jesus der Weltvollender, 1937, vooral Cap. 1, 2: Schuld und Schicksal, pag. 26v.v. Vgl. EISENHUTH, Schicksal und Schuld, „Z. f. Theol. und Kirche", 1932, pag. 13 vv. 4®) Zoo spreekt HEIM van „die Besinnung über die letzten Voraussetzungen einer theistischen Weltanschauung die durch den konzentrierten Angriff gegen den Gottesglauben notwendig geworden w a r " (Zur Frage der philosophischen Grundlegung der Theologie, „Z. f. Th. u. K." 1932, pag. 175). Het feit „dasz wir auf Gott gegründet sind oder Gott voraussetzen mussen, laszt sich nun aber schlechterdings nicht anders deutlich machen als dadurch dasz gezeigt wird, in welcher Lage wir waren, wenn wir von Gott absehen, ihn also einklammern müszten." (Idem, pag. 184). SO) HEIM, Ontologie und Theologie, „Z. f. Th. u. K." 1930, 329. 5^) Idem, 331. HEIM geeft toe, dat HEIDEGGER „in seiner Ontologie grundsatzlich Atheist blibt" (pag. 331). Vgl. HEIM, Glaube und Denken. Philosophische Grundlegung einer Chr. Lebensanschauung, 1931, pag. 26 v.

19

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen