Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 36

35 onder het Staatsbewind begonnen en voortgezet zoowel onder koning Lodewijk als onder Napoleon. Gelijk deze, legde hij ook den Lutherschen en Israëlieten een organisatie op. En tot organiseeren bepaalde hij zich niet: hij ging voort met zijn gezag ter dege te· laten gelden. De vrijheid van beweging, die de kerkelijke besturen zich mochten veroorloven, was zeer gering, en toch werd deze in regeeringskringen soms nog te groot geoordeeld. Dit blijkt wel uit het geval van de Geldersche circulaire. In het Rijk van Nijmegen en het ambt tusschen Maas en Waal verkeerden tal van Hervormde gemeenten in zeer kommerlijke omstandigheden. Na de omwenteling van 1795 waren de meeste harer kerkgebouwen en pastorieën overgegaan in de handen der Roomschen, die daar zeer ver in de meerderheid waren en er het voortbestaan van het Protestantisme ernstig bedreigden. Met het herstel der onafhankelijkheid vleiden zich deze gemeenten, dat er nu betere tijden voor haar zouden aanbreken. Herhaaldelijk wendden ze zich tot Z. M. om steun, doch steeds tevergeefs. Het Provinciaal Kerkbestuur evenwel trok zich haar nooden aan, en zond in 1820 een circulaire het land in, waarin de stand van zaken blootgelegd en met aandrang om .hulp verzocht werd. Deze circulaire werd van verscheidene kansels voorgelezen, en weldra kwam er de regeering iets van ter oore. Minister Van Maanen droeg onverwijld den procureur-generaal Philipse op de zaak nader te onderzoeken. Deze oordeelde zulke correspondentie te eenen male ongeoorloofd en adviseerde het kerkbestuur een reprimande toe te dienen met aanzegging zich van dergelijke daden voortaan zorgvuldig te onthouden 1). Het scheen hem bepaald te spijten, dat hij het hierbij laten moest. "Aan den brief van het kerkelijk bestuur van Gelderland" - zoo schreef hij Van Maanen - "zal niet veel te doen vallen. Ik vrees, dat die geestelijken nog veel 1) Gedenkstukken 1815-25 II p. XXVII- XXXIII.

I

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen