Wereldoorlog en theologie - pagina 42

Midden in deze merkwaardige evoluties der theologie is een nieuwe wereldoorlog als een geweldige storm over ons heengegaan. Het is uiteraard nog niet mogelijk den invloed van deze nieuwe catastrofe ook maar bij benadering aan te wijzen. Wel blijkt uit den korten tijd na de capitulatie een groote verwarring en oneenigheid der geesten en men vraagt zich als vanzelf af, of ook niet de theologie weer ten sterkste door de historische ontwikkeling der dingen zal worden beïnvloed. Weliswaar is schier alle aandacht gericht op vragen van staatkunde en politiek, maar wie nauwlettend toeziet, bemerkt reeds spoedig, dat religieuze en ook theologische vragen reeds vrij scherp op den achtergrond verrijzen, zooals wel het duidelijkst blijkt uit de discussies over de antithese en over de verhouding tusschen Christendom en humanisme. Men kan hier allerlei vragen stellen. Zal opnieuw een sterk eschatologische strooming de spanningen in de theologie opvoeren tot ongekende hoogte en — om met Barth te spreken — een „defaitisme eschatologique" veroorzaken? Zal een nog sterker „antihumanistische" theologie de geesten gaan boeien? Of zal de moeizame gang der theologie tusschen 1920 en 1945 een matigenden en corrigeerenden invloed doen gelden? Niemand kan op deze en dergelijke vragen een antwoord geven. Wat we wel weten is, dat de taak der theologie niet eenvoudig zal zijn. We zullen zeker door tal van allerminst denkbeeldige gevaren worden omringd. Daar is allereerst wel het gevaar, dat een zekere matheid ons overvalt. Dat gevaar dreigt voor allen wetenschappelijken arbeid, omdat de vragen van het practische leven ons in de laatste jaren zoo zeer in beslag hebben genomen. Dat kan met zich meebrengen een tendens tot onderschatting van de beteekenis der wetenschappelijke studie. Maar voor de theologie is dit gevaar wel bijzonder acuut. In de oorlogsjaren schreef Gomperts tegen Van Duinkerken onder den titel: „Catastrofe der Scholastiek" en schetste daarin ons verleden als een scholastisch verleden. Hij merkt op, dat de Scholastiek aan het nihilisme haar negativiteit ontdekt en wijst op den eersten nihilistischen tekst: „Nihil est adeo verum quin voce possit negari" (niets is zoo waar of het kan met woorden worden ontkend) n e ) . Zullen wij na de jongste catastrofe niet door de „Nu is hier van de andere zflde een gevaar, dat wy duchten nl. in de bewering, dat alle tyden even dicht bij de eeuwigheid zijn. Dat behoeft niet. E r is een onomkeerbaarheid van den tijd. Het gaat niet om de boventijdelijke, abstracte eeuwigheid, dat is een onbijbelsch begrip; de eeuwigheid komt op ons aan en wij gaan met de gansche menschheid op de eeuwigheid aan"; . . . „Wel is God evenzeer nabij aan alle tijden maar het omgekeerde geldt niet. De tijd is ernst, de geschiedenis heeft haar reëel verloop, haar richting, haar intrigue, als ik zoo zeggen mag, en h a a r ontknooping." In dit verband valt nog te wijzen op het feit, dat ALTHAUS komt tot een „Theologie der Ordnungen", die wil bewaren voor nihilisme en scepsis, „die in dieser Welt keine Ordnung Gottes mehr kennen will, weil jede wirkliche Ordnung die Gestalt dieser Welt tragt d. h. mit Sunde und Tod durchsetzt is." (ALTHAUS, Theologie der Ordnungen, 1935, pag. 68). 11*) H. A. GOMPERTS, Catastrofe der Scholastiek. Anton van Duinkerken contra Menno ter Braak, 1940, pag. 37.

40

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen