Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 47

46 van ons ongeluk" 1). Nog een , minder bekende, uitspraak van Thorbecke wil ik hieraan toevoegen: "In maatschappelijke belangen, die zich zelve moeten helpen en geene regeling van de overheid te ontvangen hebben, in de kerk, in onderwijs en wetenschap, in nijverheid werd ijverig geregeerd; daarentegen op het gebied, waar geregeerd moest worden, wat was daar geregeld ?" 2). Ook Groen heeft het karakter van de regeering van WiIlem I juist geschetst, in een redevoering in de dubbele kamer van 1840, nog vóór den troonsafstand des konings: "wij leven geenszins in een ware, door zelfstandige ligchamen en echte vrijheden getemperde, monarchie", doch "in een revolutionnaire autocratie, waardoor alle wezenlijke volksontwikkeling kan worden gestremd: een gezag, dat 1 den kring zijner bemoeienissen uitbreidt over alles: Gewesten, Gemeenten, Kerk, Onderwijs, en wat niet al! administreert, groote en kleine zaken bestuurt en regelt, en over belangen, vrijheid en regten~ ik mag bijna zeggen, naar goed vinden beschikt" 3). Men zal in deze uitspraken den term "verlicht despoot" tevergeefs zoeken, en toch, doet men ze eenigszins geweld aan, als men met dien term haar inhoud#kortelijk samenvat? Ook nog van een andere zij zouden we kunnen trachten het karakter van 's konings regeering te benaderen, n.l. door te vragen naar den tegenstand, dien zij verwekte. En dan zijn er twee figuren, die voor ons oprijzen: Gijsbert Karel van Hogendorp en WiIlem Bilderdijk. Van Hogendorp was een man van vrijzinnige beginselen, doch met een zeer sterk historisch besef. Al voelde hij aanvankelijk voor volksinvloed weinig, de volksvrijheden vonden in hem een warm yerdediger, en, afgezien nog van persoonlijke redenen, kon het niet anders, of hij moest tegen een zoo on-Nederlandsche figuur als Willem I in verzet komen. I) Brieven van Thorbecke (1873) p. 20. 2) Historische Schetsen p . 183-4. J) Adviezen in de Tweede Kamer, I p . 14.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen