Wereldoorlog en theologie - pagina 27

De term is in zich zelf allerminst duidelijk. Wie uit verzet tegen het humanisme alle zich als antihumanistisch aandienende theologie zou willen toejuichen, bedenke, dat dit antihumanisme geenszins reeds vanzelf als verootmoediging van den mensch mag worden beschouwd. Zooals de aanduiding „gericht" altijd aan toetsend onderzoek moet worden onderworpen, zoo is het ook bij het antihumanisme zaak te vragen, welk humanum hier is bedoeld en vanwaar het „anti" zijn kracht ontvangt. Want we kunnen soms duidelijk antihumanistische tendenzen bespeuren, waarbij ondanks alle kritiek op het „humane" toch slechts een nieuwe vorm van autonoom humanisme aan den dag treedt. Het meest markante voorbeeld hiervoor treffen we aan in ons eigen land, waar een antihumanistisch getuigenis van Dr Snethlage gepaard ging met een pleidooi voor de praedestinatie-idee '^4). Het verband is niet toevallig. Het antihumanisme wordt door de praedestinatie-idee gevoed. Niet dat Snethlage de kerkelijke praedestinatieleer wil laten herleven, maar hij wil aanwijzen het religieuze „motief" in deze idee. Van hieruit wil hij het humanisme in het hart treffen. Hij bestrijdt het humanisme als de leer, die den mensch ten troon verheft. Het verheerlijkt den empirischen mensch en acht z'n aardsche leven heilig en onschendbaar. Het was het bolsjewisme, dat instinctmatig deze klip vermeed. Het onttrok zich aan de verleiding om iets uit deze wereld heilig te achten en is bereid gevonden zichzelf en z'n medemenschen te offeren voor de lichtende idee der oneindigheid. De zondeval van het Christendom ligt volgens Snethlage in zijn leven-koesterend en verheerlijkend humanisme. Daartegenover heeft z. i. de dialectische theologie terecht gewezen op het niets-zijn van den mensch als schepsel. Van hieruit laat zich Snethlage's sympathie voor het Leninisme verklaren. Zooals de oudste christenen met souvereine minachting voor het leven hartstochtelijk baden: Verga de wereld, kome het Godsrijk, zoo nemen de communisten, die de kerk van het nieuwe Rusland vormen, het oude religieuze motief over: Verga de wereld, kome de wereldrevolutie en het rijk der nieuwe menschheid. Antihumanisme! Vóór de wereldrevolutie! De kritiek van het Westersch Christendom op de evoluties van Sovjet-Rusland spruit voort uit de verburgerlijking van het Christendom, dat den mensch en het bestaande ging bewaken en zoo z'n kritische, revolutionee-

^*) Vgl. J. L. SNETHLAGE, Socialisme, Leninisme, Wereldbeschouwing, 1932; De religie van het Bolschewisme, 1932; Democratie en Dictatuur, 1933; De anti-ethicistische Godsidee en haa/r practische consequenties, 1930; Christenturn als Vorstellung und als Motiv, „Z. f. Th. u. K." 1930; Die Pradestination im Lichte des Kritizismus, „Z. f. syst. Theol." 1930; De godsdienstphilosophie van Immanel Kant, 1931,o. a. pag. 243 en 245; Proeve eener kritische Godsdienstphilosophie, 1924, pag. 91; Lenin en Christus; Sowjet-Rusland zegt mij iets, 1936.

2.5

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen