Wereldoorlog en theologie - pagina 45

gen — zoo concludeert hij — zal niet rijp zijn voor een herleving van het Christendom, zij is te veel verstrikt in een habitus, die aan het Christendom tegengesteld isi^s). Toch wil Huizinga niet in het voortgaand verval onzer beschaving berusten. En waar hij niet gelooft, dat de hoogste der christelijke deugden — de liefde — het terrein zal herwinnen, daar gaat hij den blik iets minder hoog richten nl. op de 4 oude deugden: fortitudo, justitia, temperantia en prudentia. Het is z. i. de taak van den komenden tijd weer de temperantia en de prudentia terug te brengen als „edele en onmisbare qualiteiten van menschelijk en maatschappelijk leven" ii9). Daarmee gepaard begeert Huizinga dan een proces van vereenvoudiging en versobering, waardoor de cultuur van veel overtoUigs zal worden bevrijd. En hij eindigt met het uitzicht van de „homines bonae voluntatis" (menschen van goeden wille) wien in den kerstnacht het „in terra pax" werd toegezongen 120) . Ondanks allerlei verschil kunnen we ook bij anderen een concentratie bespeuren op bepaalde „deugden" der humaniteit, die wellicht het herstel van het geschonden leven zullen kunnen inluiden. Wanneer in dit verband telkens van humanisme gesproken wordt, is het niet zonder belang, dat men reeds voor den oorlog het humanisme heeft willen begrenzen. Zoo had reeds in 1936 Banning onderscheiden tusschen het rationalistisch humanisme — het cultuurideaal der 18e eeuw — dat overgaat in het revolutionair humanisme zooals het in Rusland in de 20e eeuw de leiding heeft, voorts het romantisch humanisme en het hominisme, dat den mensch maakt tot maatstaf van alle dingen 121). Banning kiest zelf voor het „theonoom" humanisme, dat den mensch alleen wil verstaan vanuit zijn verhouding tot God en den mensch eert als voorwerp van Gods liefde, waardoor de mensch z'n eigen plaats ontvangt en geroepen wordt tot loutering der cultuur. Vrij algemeen wil men zich vrijmaken — evenals Banning — van die typeering van het humanisme, waarin humanisme en Christendom een tegenstelling vormen en zoekt dan naar een menschbeschouwing, die door het christelijk geloof wordt geeischt. Langs dezen weg wil men komen tot een betrekkelijke erkenning van het „humanum" en een zuivere waardeering der humaniteit. Het behoeft ons niet te verwonderen, dat er verschillende parallellen zijn aan te wijzen tusschen stemmen uit onzen tijd uit vrijzinnigen hoek èn de Roomsch-Katholieken. Zoo bestreed Jacques Maritain in zijn werk „Op weg naar een nieuwe Christenheid", dat humanisme altijd godsdienstig moet zijn. Er is ook mogelijk een integraal humanisme 122) dat een nieuwe Christenheid moet bren118) "9) 120) 1^1) 122)

Idem, pag. 169. Idem, pag. 188. Idem, pag. 242. W. BANNING, Wat dunkt u van den mensch? 1936, pag. 168. J. MARITAIN, Naar een nieuwe Christenheid, 1936, pag. 16.

43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen