Wereldoorlog en theologie - pagina 33

waardeering van oer-bindingen, die regelrecht uit de schepping onze existentie bepaalden. Het vraagstuk van de scheppingsordeningen staat dan ook tusschen 1930 en 1940 in het brandpunt der theologische discussie 87). Door menig leider werd het nationaal-socialisme met grooten nadruk „religieus" belicht. Het was vooral Hitler zelf, die het „Schicksal" van het Duitsche volk religieus interpreteerde en m. n. zijn eigen functie als Leider van dit volk direct afleidde uit de providentia specialissima, terwijl Goebbels na den aanslag op Hitler in 1944 uitsprak te gelooven in denzin en de logica der geschiedenis en in het lot, dat Hitler op dat oogenblik in zijn genadige bescherming had genomen. We behoeven hier niet in te gaan op de vraag, of dit moet worden verklaard uit een speculeeren op de religieuze tradities van het Duitsche volk, dan wel uit een verduisterd idealistisch roepingsbesef, waarbij we ons dan herinneren wat Greshoff onlangs van dit „idealisme" heeft opgemerkt. We volstaan met er op te wijzen, dat deze zelfjustificatie een beroep inhield op de Voorzienigheid of het noodlot, het lot of het Schicksal en dat het moeilijk was in dit voorzienigheidsbegrip iets meer te zien dan een projectie, hetgeen wel vooral uitkwam in de specifiek onchristelijke gedachte, dat God Zijn genade alleen geeft aan diegenen, die sterk zijn in den strijd en de genade ook waarlijk hebben verdiend, een wel zeer moderne interpretatie van het nemen van het Koninkrijk Gods met geweld. Hoezeer naast Hitler en rondom hem vele anderen zich van het Christendom volkomen hadden gedistantieerd (o. a. Rosenberg) die toch door Hitler op politiek en paedagogisch verantwoordelijke posten werden gehandhaafd, bleef toch de buitenkant, de officieele zijde van de nieuwe ideologie een tendens openbaren naar aansluiting aan de religie. Dit nu is niet zonder invloed gebleven. Het woord van Hitler op 27 Aug. 1984: „Der nationalistische Staat bekennt sich zum positiven Christentum" heeft velen geboeid en men meende, dat er weer'een kans was voor de kerk»»). We staan midden in den Duitschen kerkstrijd, die ook een strijd der theologie geworden is. Een strijd over de Ariër-paragraaf, over staat en kerk, over schepping en wil Gods. De meest urgente vraag, die in de eerste phase alle discussies beheerschte was deze: moeten wij in den historischen gang van zaken met name in het jaar 1933 de stem van onzen Heer, den Heer der geschiedenis beluisteren en dus dankend

^') Zie o. a. K. E. OLIMART, Der Begriff der Schöpfungsordnungen in der evangelisohen Theologie der Gegenwart, en W. WIESNER, Die Lehre von der Schöpfungsordnung. „Anthropologische Prolegomena zur Ethik", 1934. 88) Vgl. ook HITLER'S verklaring: „Die nationale Regierung sieht in den beiden Christlichen Konfessionen die wichtigsten Faktoren zur Erhaltung unseres Volkstums". Zie o. a. A. DUHM, Der Kampf um die deutsche Kirche. Eine Kirchengeschichte des Jahres 1933/34, pag. 26 v. en ARTHUR FREY, Der Kampf der evangelischen Kirche in Deutsohland und seine allgemeine Bedeutung, 1937.

31

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen