Wereldoorlog en theologie - pagina 49

Zoo komen we in het vraagstuk van antithese en humaniteit, van zakelijkheid en „Christelijke deugden" in aanraking met gevarieerde religieuze en theologische motieven zoowel bij de vrijzinnigen, de Roomsch-Katholieken als de Barthianen. Door de jongste catastrofe heen bleef de mensch en z'n existentie in de tijdelijke chaotische werkelijkheid een actueel probleem. De groote vraag, die hierbij echter telkens weer gesteld moet worden, is deze: of men inderdaad na 5 jaar ontworteling en demoraliseering van oordeel is, dat de demonen nu zullen uitgebannen zijn èn blijven en dat ons als vanzelf na deze catastrofe de vruchten eener nieuwe en zuivere humaniteit in de schoot zullen vallen. Men moge zich Menno ter Braak in herinnering brengen in zijn „Van Oude en nieuwe Christenen", die het Christendom als waarheid en geloofsleer niet aanvaardt, maar wel gevoelt een paradoxale verwantschap met de traditionalistische, humanistische cultuurverdediging „voorzoover hier het Christendom wordt erkend als een vormschool, die de onze is geweest en waarvan wij ons niet kunnen losmaken, zelfs niet in onze scherpste debatten met de Christelijke leer" isi). Ter Braak's werk kan ons oog scherpen voor het gevaar der leegheid van alle residu-Christendom en waarschuwen tegen een onkritisch opereeren met de „humaniteit". Juist het feit, dat in den tijd na dezen oorlog de humaniteit of de menschwaardigheid besproken wordt in verband met de afwijzing der antithese, doet duidelijk de trekken van een reactieverschijnsel onderkennen. Men zou hier met eenig recht van een gesaeculariseerde gemeene gratie-leer kunnen spreken — al zal men deze qualificatie zeker niet als juist willen aanvaarden — omdat hier een twee-terreinenleer in optima forma wordt ingevoerd en de éénheid van het leven uit het geloof bedreigd wordt door een dualistische gebrokenheid. Toen de Stichter der Vrije Universiteit zijn gemeene-gratie-leer ontvouwde, stond deze bij hem, blijkens onmiskenbare uitspraken, in onlosmakelijk verband met zijn belijdenis van de radicale verdorvenheid der menschelijke natuur, door hem „de wortel" dezer leer genoemd 1^2). Nu men allerwege — los van de antithese — opnieuw een „humaniteit" meent te kunnen aanwijzen, die voor de toekomst, voor vernieuwing en herstel van eminente beteekenis zal kunnen zijn en haar inhovden meent te kunnen abstraheeren van het geloof in Jezus Christus, nu zal het ook voor de theologie zaak zijn zich op al deze vragen met grooten ernst te blijven bezinnen. Zij mag 131) MENNO TER BRAAK, Van ovde en nieuwe Christenen, 1937, pag. 114. 132) DJ. A . KUYPER, De Gemeene Gratie I, pag. 10—11. „Hier nu ligt de wortel van de leer der „gemeene gratie" en tevens de verklaring, waarom ze een zoo onmisbaar stuk der Gereformeerde belijdenis uitmaakt. Ze is niet opgekomen uit wijsgeerige verzinning, maar uit de belijdenis van het doodelijk karakter der zonde". Vgl. ook H. BAVINCK, De algemeene genade, 1894, pag. 27: „Hij (nl. Calvijn) v a t t e . . . de zonde te diep en te ernstig op om nog iets goeds, op wat terrein dan ook, uit de natuur des menschen te kunnen afleiden."

47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen