Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 44

43 Maar dat zou niet lang meer duren. Een half jaar later (midden 1825) kwamen de bekende decreten af, waarbij deze instellingen voor ongeoorloofd verklaard en voor de vooropleiding der Roomsche geestelijkheid het Collegium Philosophicum ingesteld werd. Het verdere verloop is bekend. Deze schoolstrijd is voor de eenheid van het Koninkrijk der Nederlanden noodlottig geworden. Het invoeren in het Zuiden van de wet van 1806 "leed schipbreuk" - zoo scbrijft Groen - "op het geloof der bevolking, op den ijver der geestelijkheid en op de rechten der R. K. kerk. De doordrijving van dit plan, hetwelk zich allengskens tot het onderwijs der geestelijkheid zelve uitgestrekt heeft, is een der voornaamste oorzaken geweest der scheuring van het Rijk, terwijl door een tegenovergesteld systema wellicht de grondslag eener duurzame Nederlandsche monarchie had kunnen worden gelegd" 1). Het besluit tot opheffing van het Collegium Philosophicum van einde 29 en dat van Mei '30, dat de grieven der Belgen met betrekking tot bet Lager Onderwijs grootendeels wegnam, hebben de scheuring niet meer kunnen verhinderen. Dit wat aangaat bet Zuiden. Hoe stond het nu met het Lager Onderwijs in het Noorden? De school, door de wet van 1806 geschapen, voldeed aanvankelijk algemeen, maar, daar de hoofdgedachte, de gemengdheid, meer en meer op den voorgrond gesteld werd, kon dit zoo niet blijven. Droeg ze eerst nog op menige plaats een positief-Christelijk karakter, ze werd al spoedig over 't algemeen slap-Protestantsch, en het lezen van den Bijbel geraakte meer en meer in onbruik. Van regeeringswège werd dit bevorderd, ook al in verband met de vereeniging met België. De overgroote meerderheid der gezamenlijke bevclking was nu Roomsch, en haar ten gevalIe werd de school in het welbegrepen belang der Katholieken zelve hoogst schadelijk zijn, want de jongelieden geraken er door aan het twijfelen, en men wijt aan de gouvernements-instellingen hetgeen een natuurlijk gevolg is van het domme onderwijs. hetwelk door den kapelaan gegeven wordt". ') Verspreide Geschriften II p. 163.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen