Koning Willem I als verlicht despoot - pagina 15

14 licht despotisme veelal fiasco gemaakt heeft. Katharina heeft zich alleen staande kunnen houden door in de practijk haar theorieën te verloochenen. Van Frederik n kan dit volstrekt niet gezegd worden, en toch, de verlichte despoot bij uitnemendheid was in meer dan één opzicht conservatief. Plaats hem eens naast zijn vader, dien met al zijn eigenaardigheden toch gunstigen vertegenwoordiger van het . ouderwetsch despotisme, en ge zult op menig gebied der regeeringspraktijk een sterke overeenkomst opmerken. Werden Frederik en Katharina er door hun gezond verstand voor behoed stappen te doen, waarvan ze de gevolgen niet konden berekenen, metde meeste verlichte despoten is het al heel treurig afgeloopen: Gustaaf III werd vermoord, Struensee terechtgesteld, Pombal viel in ongenade, Jozef stierf in wanhoop over het mislukken van al zijn ondernemingen. En toch, ze hadden het zoo goed bedoeld. Zij wilden het volk gelukkig maken, en juist het volk kwam tegen hen in verzet. Het werd in zijn nationaliteit, in zijn taal, in zijn godsdienst, in 't algemeen in zijn historische rechten aangetast, en dat nog wel door een macht, welker recht, naar den nieuwen maatstaf gemeten, hoogst betwistbaar was, en die in middelen van geweld geen ander regeerstelsel iets toegaf. Moet het ons verwonderen, dat het verlicht despotisme slechts een tijdperk vormde, dat ras voorbijging, dat de "revolutie van boven af" weldra door die van onder op werd gevolgd? Deze, de groote Fransche Omwenteling, leidde eerst - het is bekend - tot anarchie en daarna tot de onduldbare tyrannie der Jacobijnen. Daarop volgde weer een periode van anarchie, maar nu getemperd door geweld, zooals De Tocqueville het tijdvak van het Directoire omschrijft. Het is Napoleon, die Frankrijk daaruit gered en zich zelf tot despoot opgewerkt heeft. Tot despoot. 't Is onnoodig daarover uit te weiden. Het is waar, hij regeerde met constitutioneele en parlementaire

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen