Wereldoorlog en theologie - pagina 46

gen en dat niet den mensch aanbidt, maar wel de menschelijke waardigheid verdedigt en met de volledige eischen van de persoon rekening houdt. Het is een heldhaftig humanisme, dat in het Christelijk geloof z'n fundeering vindt. Misschien is iemand geneigd hierin niet meer dan een strijd om het woord humanisme te zien. Ten onrechte! Want het merkwaardige is, dat niet alleen de vrijzinnig-humanistische conceptie, maar ook de Eoomsch-Katholieke visie toch weer leidt tot tendenzen, die impliceeren een onzuivere bepaling, ja, een overschatting van de humaniteit. Zoo zien we bij Maritain niet maar een plaats gegeven aan een integraal humanisme uit het geloof, maar een duidelijke antithese ten opzichte van Protestantsche belijdenis van de radicale verdorvenheid der menschelijke natuur, die door hem als „pessimisme" wordt gedisqualificeerd. Hij poneert, dat de fout van het klassiek humanisme niet was, dat het humanisme wilde zijn, maar dat het anthropocentrisch was 123)^ de tragedie van het humanisme, niet z'n we^e/i. 124). De wapens voor het eerherstel van den mensch als schepsel Gods worden gezocht in de school van Thomas. Zoo wordt het vraagstuk van de humaniteit niet maar een politiek, maar voluit een religieus èn theologisch probleem. Rome blijft niet achter in de beantwoording van de opnieuw modern gestelde vraag: Wat is de mensch? E r valt in de RoomschKatholieke theologie en philosophie van onzen tijd te bespeuren een sterk accent op de z.g.n, ontologische goedheid van den mensch i25)j die via een natuurlijke zedeleer en via de leer van de lex naturalis ook tot politieke consequenties leidt. Het is zoo alleen te verstaan, dat de Roomsch-Katholieke van der Ven in 1945 den oproep van de Nederlandsche Volksbeweging wil begrijpen en waardeeren, als zij de geestelijke vernieuwing van ons volk ziet opkomen uit twee bronnen: Christendom en humanisme. 123) Idem, p a g . 34. 124) Idem, p a g . 37. 125) Zie o. a. H . C O N E A D - M A E T I U S , Natur und Gnade („Catholica", Viertelj a h r e s s c h r . f. Kontroverstheol.) 1934, die s p r e e k t v a n een kosmologisch optim i s m e " a l s „ein tieftes I n g r e d i e n z k a t h o l i s c h e r W e l t a n s c h a u u n g " ( p a g . 5 8 ) ; GOTTLIEB S Ö H N G E N , Natürliche Theologie und Heilsgeschichte. A n t w o r t an E m i l B r u n n e r , „ C a t h o l i c a " 1935, vooral p a g . 105 v.v. Rome doet alle moeite om h e t P r o t e s t a n t s c h e verwijt v a n de verzwakking d e r zonde t e weerleggen. H e t kosmologisch optimisme is niet een o v e r s c h a t t i n g v a n den mensch, w a n t d a a r door behoeft de m e n s c h niet „ ü b e r d a s n i v e a u d e r D a m o n e n u n d V e r d a m m t e n erhoben zu s e i n " ( C O N E A D , „ C a t h o l i c a " 1934, p a g . 6 1 ) . H e t zou slechts g a a n tegen de „ m e t a p h y s i s c h e U m d e u t u n g d e r (gefallenen) Menschlichkeit i n s Kosmologisch-Satanische oder in d a s rein U n t e r m e n s c h l i c h e " (O. B A U H O F E E , Dialektik oder Theologie? „ C a t h o l i c a " 1933, p a g . 5 9 ) . I n werkelijkheid g a a t de Roomsche beschouwing over de erfzonde v è r u i t boven de stelling, d a t de menschelijke n a t u u r n i e t s wezenlijks heeft verloren, niets „von den sie n a t ü r licherweise k o n s t i t u i e r e n d e n F o r m u n g s e l e m e n t e n " ( C O N K A D , „ C a t h o l i c a " 1934, p a g . 6 7 ) . Men vergelijke de k r i t i e k v a n D r F . VAN D E E M E E E op A u g u s t i n u s ' erfzonde-leer ( „ C a t e c h i s m u s " 1941, p a g . 81 v.) en de typeerende uitspraak: „Met h e t g r o o t e r w o r d e n v a n h e t wereldbeeld in den tijd der R e n a i s s a n c e verdween zachtjes a a n de vanzelfsprekendheid der h a r d e a u g u s t i j n s c h e l e e r " (pag. 82).

44

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen