Wereldoorlog en theologie - pagina 13

logie op te bouwen in den vorm van een . . . kulturethiek, die wordt opgebouwd uit den „eerbied voor het leven". De belangstelling voor eschatologische motieven was dus die van de toeschouwers, die zeiden: zóó staat het in het N. T., maar die er direct aan toevoegden: dit alles is voor ons zonder normativiteit is). Dit alles wordt tijdens en na den wereldoorlog anders. Het mag een keerpunt genoemd worden in het theologisch denken der 20e eeuw, dat het eschatologisch motief ook invloed gaat oefenen in geloofspractijk en dogmatiek i^). Men zag, dat men maar niet in aanraking kwam met bepaalde „gegevens" uit het N.T., maar men wilde het N.T. actueel en existentieel zien als het „Deus dixit" tegenover alle menschelijke constructies. Bij deze zwenking heeft de wereldoorlog een belangrijke rol gespeeld en vormde het geschokte levensgevoel van den modernen mensch het merkwaardige aanknoopingspunt. Dat bemerken we vooral in den 2en druk van Earth's Eömerbrief uit het jaar 1921. Slechts enkele momenten uit dit existentieel-eschatologisch program mogen ter typeering dienen. Barth wil in z'n distantie- en grenstheologie den afstand bewaren tot het historisme, dat de Openbaring met de historie vereenzelvigt en tot het psychologisme, dat Gods Openbaring verwart met een gebeuren in 's menschen ziel. Hij strijdt fel en hartstochtelijk tegen elke humaniseering van het Godsbeeld en ziet het cultuuroptimisme als de greep van het humanum naar God, die door het Goddelijk gericht wordt ontmaskerd en teruggeslagen. In verband met al deze gevaren poneert Barth het „finitum non capax infiniti". Heeft men meermalen gedacht, dat Barth met deze these slechts de gezichtspunten van Calvijn — vooral in Christologie en avondmaalsleer — vernieuwde, allengs werd wel duidelijk, dat het hier ging om een nieuw, radicaal distantie-schema van zeer wijde strekking. De transcendentie Gods werd gesteld tegenover alle eindigheid en zondigheid en verlorenheid der creatuur. Het „oordeel" over beschaving, ontwikkeling en cultuur, zooals men dat in den wereldoorlog meende te hebben aanschouwd, werd in de theologie van Barth tot „gericht" van de eeuwigheid over den tijd, het gericht van God over alle menschelijke moraal, religie en kuituur. Al wat tot de historie behoort — tot in de bergtoppen van vroomheid en verhevenheid — staat aan deze zijde van de „Todeslinie". E r is geen synthese tusschen God en mensch. E r is slechts anti^^) A. SCHWEITZER, Von Reimarus %u Wrede, 1906. Geschichte der LebenJesu-Forschung, 1926. Onder den invloed van SCHWEITZEES consequenteschatologische opvatting (de vertraging der parousie) staan F. BuRi, Die Bedeuttmg der N.T. Eschatologie für die neuere protestantische Theologie, 1935, en MAETIN WERNBE, Die Entstehung des Christlichen Dogmas, problemgesehichtlich dargestellt, 1941, vooral pag. 36—79. 1^) HOLMSTEÖM, a. w. pag. 212 w . Zie ook D r H. VAN OYEN,

Eschatologie

in de theologie van onzen tijd. „Onder eigen vaandel", 15e jrg., pag. 196 v. en mijn art. reeks: De strijd om de eschatologie, in „Calv. Weekblad", 2e j r g nrs 24—28.

11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen