Wereldoorlog en theologie - pagina 20

deutung des Schicksalsgedanken bei Oswald Spengler" 43), Heim gaat uit van de ondergangsstemming na den oorlog. Is er een uitweg? De uitweg van de mystiek is niet in staat verlossing te brengen. Heim wijst een anderen weg nl. de bezinning op het „laatste" feit: ons „Schicksal". Wij zijn — te midden van de wisselvalligheden en bedreigingen onzer existentie — door onze geboorte reeds op een standpunt vastgelegd. E r is een raadselachtige gebondenheid, een verankerd-zijn in onze harde, onverbiddelijke „unentrinnbare" existentie. Dit Schicksal, deze noodwendigheid gaat aan al ons denken en handelen vooraf. Het is een „macht" die over ons beschikt. We kunnen het noemen fatum, noodlot, Schicksal, toeval. Bij deze ontdekking zijn we echter nog niet bij God. „Schicksal" en God zijn niet identiek. „Aber wir stehen in der Vorhalle, von der aus die Tür in den innersten Raum führt, wo wir Gott finden können" 44). in deze „voorhal" zijn er twee mogelijkheden: „entweder verzweifeln oder Gott finden". De overgang tot het laatste ligt niet in onze eigen kracht. We kunnen het lot in resignatie aanvaarden, maar het dankend aanvaarden, de amor fati, dat is genade. Typeerend voor Heim is, dat hij eerst via allerlei kenkritische, religieuze en ethische analyse den mensch leidt tot aan den rand der vertwijfeling, tot aan de grens van een nihilistisch relativisme en dan opwekt om met den sprong des geloofs den afgrond te overbruggen 45). Hij gaat daarbij steeds uit van een bepaald philosofisch inzicht m.n. zooals hij zelf zegt, van de „auszerchristliche Durchschnittsphilosophie" 46). Hij geeft een religionsphilosophische fundeering van zijn dogmatiek door middelvan een neutrale analyse van het gansche leven en al z'n relaties. Hij wil de consequenties van het relativisme tot het uiterste aanvaarden — zoowel Einstein 47) als Spengler — en dan in dat moment reddend tusschenbeide treden met den paradoxalen uitweg van het geloof. Hier speuren we den invloed van het levensgevoel van dien tijd, als Heim spreekt van een „letzte, tödliche und unwiderlegliche Gedanke", die „wie ein Todeshauch durch alles hindurchgeht". In dezen weg van volstrekte relativeering kan dan het uitzicht ons geopend worden op het objectieve en absolute. Het Schicksal brengt een nieuw element midden in de relativiteit. In de religieuze „Entscheidung" kan het op den uitersten tweesprong komen tot de ontmoeting met Christus. ^ ) Idem, pag. 374 vv. •**) Idem, pag. 417 vv. Vgl. W. ELEKT, Die Lehre des Luthertums in Abrisz, 1926, pag. 5 vv., en ELERT, Morphologic des Luthertums 1, 1931, pag. 23. ^5) HEIM wil dus boven SPENGLBK uitkomen. Met de „ontdekking" van het „Schicksal" is de kennis van God nog slechts „voorbereid". Vgl. ook H. E. ÉiSENHUTH, Das Problem der Glaubensgewiszheit bei Karl Heim, 1928, pag. 46. 46) Zoo reeds in zijn Glaubensgewiszheit. Eine Untersuchung über die Lebensfrage der Religion, 1923. Zie HEIM, ZU m,einem. Versuch einer neuen religionsphilosophischen Grundlegung der Dogmatik, „Glaube und Leben", pag. 499. '") HEIM, Gedanken eines Theologen zu Einsteins Relativiteitstheorie. „Glaube und Leben", pag. 125 w .

18

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen