St. Franciscus van Assisi, door A. G. Wolf.

Ds A. G. Wolf, Geref. Pred. te Antwerpen, die reeds in verschillende tijdscJiriften artikelen gaf, I in hmr inhoud en vorm van aesthetisohe waarde, ' heeft niet lang geleden een van zijn lezingen aan de Uitgeversmaatschappij „Holland" ter uitgave afgestaan. I

Onderwerp van die lezing (en dus van het boekje, dat einde 1925 verscheen) is Franciscus van Assisi, ; de middeleeuwsche heilige, die de stichter is ge-: weest van de krachtige bedelorde der Franciscanen, man van fijnen geest en bijzondere beteekenis. j

De Auteur kon den tijd niet vinden „het geheel uit te werken tot een meer volledige levensschets, waarin ook de historische lacunes, die in dit geschrift gevonden kunnen worden, zouden zijn aangevuld", maar wat hij in het boekje, zooals hét' dan geworden is, gaf, heeft toch z'n beteekenis. Vooreerst, omdat de Auteur de juiste man is, om den Franciscusgeest te benaderen. Zelf een dich: terlijke natuur, zooals dat uit z'n vorige publi-; caties blijkt, kan hij beter dan vele anderen de eigenaardige bekoring Verstaan, die van de Fran ciscus-figuur uitgaat, en wat dan in z'n studie aan historische volledigheid moge ontbreken vindt ' ruimschoots compensatie in de beschouwing over het leven en de gedachten van den heilige.

In de tweede plaats, wijl hij een poging doet de vraag te beantwoorden, wat Franciscus aan de menschheid van dezen tijd, ook „dat deel van de menschheid dat Calvinistisch leven en denken wil'.) te zeggen heeft. Vooral in dit laatste ligt de rechtvaardiging van de vermeerdering der uitgebreide en veelszins voortreffelijke Franciscusliteratuur.

Ds Wolf begint met er op te wijzen, hoezeer hj, ; het moderne geslacht de belangstelling voor Fraa-' ciscus van Assisi leeft. In tegenstelling mot eéii ; kwarteeuw geleden, toen men aan dezen groote ; voorbijging, is er nu een schier algemeene bewondering voor het genie van den heilige, ook bij hen, die niet uit zijn overtuiging leven, wordt hij' gf plaatst „in een nis van verheerlijking, die weld^'? aandoet".

Deze wassende populariteit .moet een psyoholp" gische oorzaaJü hebben. De Auteur vindt die in drie omstandigheden: in het vrije van Franciscus persoonlijkheid, in het sociale Van zijn sentiment,

vooral ook iai het feit, dat hij „een natuurmensch" (is geweest) van een heel bijzonder soort, met al liet dichterlijk-naïeve, dat zulke menschen als een licht van binnen uit omstraalt". Waar nu het aesthetische „de gevoelige plek" is van den modernen meösch, is het duidelijk, dat men in de Franciscusverschijning iets vindt, dat bekoort en dat men, bij de dweeperige voorliefde van onzen tijd voor mystiek, in dezen mysticxis een object van verheerlijking ziet.

Eensdeels critisch tegenover deze verkeeixle, althans eenzijdige beschouwing, maax vooral positief belichtend, doet Ds Wolf deze eigenschappen vaji f rancisciis zien ia de ontwikkeling van diens Jev«n en denken. Dit deel, het voornaamste van het boekje, munt 'uit door fijnheid 'van kleur. De franciscusfigiiur gaat voor ons leven, als we deze bladzijden lezen, we zien hem in zijn karakter, in - zijn opvattingen over de kracht van het Christelijk belijden en in zijn levenspractijk, die een spontaan beleven is van wat hij als zijn roeping gevoelt. Scherp komt uit het geniale van zijn schepping: de bedelorde, het fijn-psydiologisciie van z'n „huwelijk" met de armoede, dat niet een onpractische, ielwat zonderlinge dichterlijke buiteniiissigheid is, jnaar een kracht-daad, iets heroïsch, openbaring van levend geloof en tegelijk opwekking tot geloofsbetoorring. Bijzonder goed ook wordt belicht de moeilijkheid, die een niet-begrijpen van de Franciseus-gedachte den heilige berokkent van de zijde der Roomsche kerk zelf, moeilijkheid, die hem persoonlijk treft, maar die vooral ook de orde in haar groei belemmert. En tegen dezen do'nkeren achtergrond door Ds Wolf sober, maar juist daardoor zoo sprekend geschilderd, rijst helder en bekoorlijk de figuur van Clai-a, dei gravin van Assisi, de eerste volgelinge, die de steun van Franciscus' arbeid is geweest, die ook zijn trouwe hulp was in zijn laatste levensdagen, donker door smart van lichamelijk en geestelijk lijden, maar 'licht weer door de extase van zijn verklaai'd gelooveai.

Er is in dit alles iets teers, iets van die fijnheid, die zoo voortreffelijk is weergegeven in de Franciscus-sohilderijen van Fritz Kunz. Eri de woordkeus van den Auteur is even treffend als de klenrschakeering, die Kunz heeft weten te vinden.

Het is zeker niet een makkelijke taak St.-Franciscus te doen zien, zooals hij moet worden gezien, door soms zonderling-aandoende gedragingen en weeko gevoelens heen toch een kracht-figuur, een maïi van stil en eenzaam peinzen, maar ook'van vurige woorden en sprekende daden. Welnu, het is Ds Wolf uitnemend gelukt hem zóó te schilderen en de beteekenis van dit wondere leven in mooie bewoording te belijnen.

In het tweede gedeelte van zijn studie toont Ds Wolf aan wat wij van Franciscus kunnen leeren. Eji dan bepleit hij een „houding van oprechte bewondering, een dankbaar en juichend aanvaarden vaji zuiver© schatten en glanzende gaven, die God door dezen man ons heeft willen geven". Want „in een tijd van vermeclianiseering "der natuur en statistische natuurbeschouwing 'kan hij een fijne geeselaar zijn en een heilzaam paedagoog tot, een zuiverder natuursentiment en een meer deemoedig broederschapsleven tusschen de menschen".

Natuurlijk heeft hij zijn eenzijdigheden gehad is, is ook zekere waakzaamheid geboden bij onze appreciatie. Maar ^, , de Franciscaansche geest is het symbool ook van een Calvinistisch levensideaal", in ziijn verhouding tot de wetenschap-, die voor Franciscus dood is, zonder 'de liefde, in zijn thao-!(^isch beschouwen, waarwan de lof Gods het centrum vormt, in zijn. liefde tot de natuur, waarin tfl „God als den klaren Bron Van all© leven en vreugde" ziet en doet zien. In dit alles „greep hij (spontaan) vooruit", zegt Ds Wolf, „naar deze Calvinistische gedachte, dat de genade de natuur niet onderdrukt of vernietigt, maar opheft en veradelt".

En 'dan is er nog iets.

In de gelukkige wijze, waarop Franciscus natuur ftn, genade heeft kumien verbinden, heeft hij als het ware kunst en kerk in zijn dagen met elkander 1'erzoend. Ook in dat opzicht heeft hij aan onzen Wjd iets te zeggen. Want „kerk en kimst zijn twee polen, waartusschen in onze dagen een probleem wordt uitgebroeid... In de Verzoening van deze I> eid6 zou. werkelijk een stuk dageraad opgaan, de Diorgenstond van een vroolijke, nieuwe jeugd".

Zoo omschrijft Ds Wolf de beteekenis van FranciscBs ook, juist voor het Calvinistisch denken. En, al zou hier en : daar eenige nadere uitwerking goed geweest zijn (b.v. in het critisch gedeelte), ®, eenige meerdere bewijsvoering gewenscht, (b.v. '® aanzien van de sociale beteekenis van Franciscus voor onzen tijd); al zouden we niet alle Weringen zonder meer onderschrijv^en, (b.v. over ')«e virtuositeit van F.'s religieus genie"), we zijn ''êïi Auteur dajikbaar voor deze verhelderend© 'hidie, dig! van kennis en inzicht, maar ook van ^afde tot het schoone getuigt en in dat schoon© ®od doet ontmoeten.

®od doet ontmoeten. Een afzonderlijk woord van waardeering komt •06 aan de uitgeefster^) voor de smaakvolle, aes-'hetische verzorging van deze uitgave. In den keu-'•gen eenvoud van het toch zeer gedistingeerd, e uiterlijk is iets als een ideaal bereikt.

Een oroot gezin, door G. Inprersen.

De bekende Schrijfster van Christelijke jeugdlectuur — zulke Auteurs hebben we niet minder noodig dan hen, die ons aesthetische studiën schenken —, mej. G. Ing worsen, heeft eenigen tijd geleden weer een nieuw boek uitgegeven, „Een groot gezin" - '), voor 16-a 17-jarigen bestemd.

In dit prettig, natuurlijk geschreven verhaal leeft het gezin van dokter Ebeling en leven jongens en meisjes, zooals we ze in onze eigen omgeving kennen: een egoïst, ©en haantjende-voorste, een mondje-gauw, een wildebras, een nufje, allen geteekend met een fijnheid van visie, die op toegewijde waarneming berust. Ieder van hen heeft zijn (of haar) eigen gebeurden, dat met alles wat de anderen beleven en waai-ze, als leden van hetzelfde gezin in deelen, een bont en zeer afwisselend tafreel oplevert, voor de jonge lezers van 't begin tot de laatste bladzij toe interessant. Mej. Ingwersen heeft in dit verhaal uitnemend den toon weten te treffen, die jonge menschen luisteren doet (een kunst, die vele „jeugd-auteurs" niet verslaan.) Want zij zocht haar kracht niet in het quasi-avontuurlijke (dat de jonge lezers onmiddellijk als „in elkaar gezet" ontmaskeren) m; iar in de werkelijkheid van het jongens-en meisjesleven. En dan is het vooral haar verdienste, dat ze de moeilijkheden doet zien, waarmee de jonge menschen te worstelen hebben, de karakter-fonten in 't bijzonder, en, wat nog belangrijker is, dat ze ook denwegvinjst, die tot de oplossing voeren kan: gebed' en gehoorzaamheid. Beide, de kracht van het gebed en de zegen der gehoorzaamheid, spreken duidelijk in dit boek, zonder dat de-natuurlijkheid van het jonge leven verloren gaat. En in de teekening van de ouders, van een verstandigen, meelevendten en begrijpenden vader en een tactvolle, zachte moeder ligt voor ouderen een les, belangrijk genoeg, om dit boek ook voor hen van beteekenis te doen zijn.

Men vraagt allerwege naar goede lectuur, die de jongeren bekoort en tegelijk verrijkt — hier wordt, ons een boek geboden, dat aan die vraag tegemoet komt en in onze christelijke gezinnen volkomen op z'n plaats is.

1) Uig. Mij. „Holland", Amsterdam.

2) bij N. V. Boekhandel W. ten Have, Amsterdam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen