1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 81
Over de beteekenis der Natuurwetten') door Dr. H. R. WOLTJER. § 1. INLEIDING. Het begrip ,.natuurwet" associeert zich voor het besef der moderne natuurkundigen dadelijk met die periode van groótcn bloei der natuuiwetenschappen, die met Galileï en Kepler esn aanvang genomen heeft, onder Newton en ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 82
82 beoefend als sinds Galileï en Keiper, Zeker, men heeft ook in de andere natuurwetenschappen wetten; chemische, kristallografische, biologische, maar de wetten der dynamica dragen èn historisch èn materieel toch wel een zeer bijzonder karakter. Sinds Newton daarmede de bewegingen der planeten o ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 83
83 statistische beschouwingen en waarschijnlijkheidsberekening de toevlucht te nemen, maar de elementaire processen bleven toch die der dynamica, en, ofschoon dit laatste tegenwoordig zeker niet meer geldt, en een groot deel der processen in de atomen niet de wetten der dynamica volgt, zelfs niet ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 84
u kundige niet al te dikwijls komt, en zich meestal slechts matig thuis voelt: dat der natuurphilosophie. Toch meende ik dat h«t onderwerp zich voor een gelegenheid als deze, in het bijzonder leende, om tenminste vanuit enkele gezichtspunten eens nader bezien te worden. In de eerste plaats, omdat ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 85
s# den aard der zaak nooit ander dan op een eindig aantal discrete drukkingen, of ten minste een eindig drukkingsgebied betrekking hebben, en zijn slechts voor een beperkt aantal stoffen verricht; de wet is dus een generalisatie. Maar dat niet alleen. De wet is ook een idealisatie, en wel op twee ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 86
86 axiomata sive leges motus en krijgen daardoor analogie met de mathematische axioma's. Met hun hulp kunnen allerlei stellingen uit de mechanica worden afgeleid. In de combinatie met de algemeene gravitatiewet bepalen zij de banen van planeten, kometen en manen. Maar toch zijn ze anderzijds uit ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 87
87 van ons zelven, buiten relatie tot ons als subject, We hebben dan zoo ongeveer het volgende schema: we aanvaarden als gegeven a) de lichamen, b) dat ze krachten op elkander uitoefenen, c) dat die krachten de bewegingen der lichamen volgens bepaalde wetten beïnvloeden, d) dat die krachten hunne ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 88
element op, door velerlei oorzaken. Om te beginnen met een subjectief element, dat in de verwerking van het waarnemingsmateriaal nog in een elementair stadium ligt, zij gewezen op den famenhang, waarin de wetten staan tot de meerdere of mindere verfijning onder meetwerktuigen en meet-m€t^ oden. Z ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 89
89 stractie juist en wat niet? We voelen toch wel, dat we maar niel willekeurig te werk kimnen gaan. Om een gebeurtenis te „zien" als „geval" van iets algemeens, is abstractie alleen niet voldoende, men kan maar niet willekeurig door abstractie iets algemeens maken. Er moet toch ook een zekere we ...
1925 Orgaan van de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland - pagina 90
90 dingen der transcendente natuurlijke werkelijkheid bestaan en in het bewustzijn overgebracht kunnen worden Clay zelf zegt dan ook: „Dit is slechts een kort antwoord op Ie bovengestelde vraag, dat ons maar al te duidelijk doet zien, loeveel onzekerheid er nog bestaat en hoeveel nog nader onderz ...