'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 121
natuurkunde en geloof in de jaren dertig120heeft.63 Dit principe vormde ook de grondslag van het fysisch deterministisch wereldbeeld dat álle (natuur)verschijnselen wilde verklaren vanuit causaal-gedetermineerde processen. Deze zienswijze was door Laplace begin negentiende eeuw beel ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 122
‘causaliteit en waarschijnlijkheid in de nieuwere physica’lijk is een experiment te verzinnen waarbij beginvoorwaarden worden gedefinieerd met grotere nauwkeurigheid dan kan worden beschreven met golffuncties, ofwel nauwkeuriger dan Heisenbergs principes voorschrijven.66 Op basis hiervan had ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 123
natuurkunde en geloof in de jaren dertig122menten toch serieuze problemen opdoemen wanneer het determinisme geldig zou zijn voor de stoffelijke natuur: ‘Zooveel is immers toch wel zeker, dat geen enkel organisch of psychisch proces in planten- of dierenwereld verloopt en geen enkele ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 124
‘causaliteit en waarschijnlijkheid in de nieuwere physica ’is juist door het statistische karakter der physische causaliteit mogelijk.’77 Sizoo zag hiermee ruimte ontstaan voor vrijheid en verantwoordelijkheid van de mens en ook de kosmos als geheel is daarmee geen ‘volkomen gesloten gehee ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 125
natuurkunde en geloof in de jaren dertig124Elektromagnetische straling kan worden omgezet in een elektron en een positron, en een neutron kan veranderen in een proton onder uitzending van een elektron. Ook hiermee was, aldus Sizoo, de overmoed van het negentiende-eeuwse materialisme ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 126
‘physica en werkelijkheid’klassieke natuurkunde ging men er immers van uit dat verschijnselen konden worden waargenomen zonder ze merkbaar te beïnvloeden. Nu dat niet het geval bleek te zijn, moesten (opnieuw) vragen beantwoord worden als: kunnen wij de werkelijkheid wel als reëel en objec ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 127
natuurkunde en geloof in de jaren dertig126steeds beter kunnen beheersen en kon hij zich sterker manifesteren in de strijd om het bestaan. Sizoo was van mening dat Mach hiermee een verkeerd beeld gaf van de empirische aard van de natuurkunde: de groei van de natuurkundige kennis was ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 128
‘physica en werkelijkheid’het einddoel daarvan in de verheerlijking des Naams van Hem, Wien gegeven is alle Macht in hemel en op aarde.’92 Gezien Sizoo’s kritiek op verschillende vormen van positivisme en instrumentalisme zal het niet verwonderen dat hij zelf een realistische interpretatie ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 129
natuurkunde en geloof in de jaren dertig128‘dwang der werkelijkheid’ dan voor de vrije keuze van de fysicus.95 Sizoo kritiseerde hen die de natuurkunde in de wiskunde wilden doen opgaan, en ook hen die voor elke meetmethode een ander begrip wilden definiëren.96 Sizoo gebruikte versch ...
'Hier leert de natuur ons zelf den weg' - pagina 130
‘physica en werkelijkheid’Aan de interpretatie van fysische kennis en de waardering van fysische begrippen en fysische wetten lagen volgens Sizoo vooronderstellingen omtrent de werkelijkheid ten grondslag. Deze vooronderstellingen werden ontleend aan de wijsbegeerte, wereldbeschouwing of r ...