![Zedelijkheid en recht - pagina 31](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/31-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 31
27ontwikkeling te doorzien. Het waarnemingsmateriaal waarover zij daarbij te beschikken heeft is, wat betreft de kennis der reeds lang verdwenen cultuurvolkeren, door opgravingen en ontdekkingen; der nog levende, door het vergemakkelijkt onderling verkeer; der half-beschaafde en der natuur ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 32](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/32-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 32
28belijdt en het dus ook niet heeft te verdedigen, meer dan bedenkelijk zijn nadenken ook over het ontstaan van ideöele verschijnselen als zedelijkheid en recht, te laten beheerschen door deze „wet". Het tweede beding waaronder de zooeven opgeworpen vraag, naar het mij voorkomt, ontkennend ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 33](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/33-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 33
29 tingen, die bij hem opgewekt; vrees en schrik, die hem aangejaagd worden; dat hij niet alles kan doen wat hij wil, dat zijn vrijheid beperkt, zijn willen gebonden is aan zekere regelen. Het kind leert zich te onderwerpen ; het leert gehoorzamen; het wordt er aan gewend zijn willen te onderschi ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 34](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/34-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 34
80volgen van thesis en niet óok vruchten van physis zouden zijn; dat zij, met andere woorden, niet geworden, maar door de menschen gemaakt zouden zijn en met welk werk zich dan de sterkeren en machtigen tot eigen voordeel, maar zeer ten nadeele van de zwakken zouden hebben belast. Anderzij ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 35](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/35-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 35
31 Alvorens hier nader op in te gaan, wensch ik eerst stil te staan bij het constante verschijnsel van het innig verbonden zijn dezer zede met de religie. Altijd en overal toch, is het geloof aan die hoogere ordening welke wij de zedelijke wereldorde noemen, een vaste geloofsovertuiging van nog o ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 36](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/36-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 36
32verre zij het van U! Zou de Rechter der gansche aarde geen recht doen?^^) Volgens von Ihering*") zou ook het Hebreeuwsche woord raischpat dezelfde gedachte uitdrukken als het Grieksche dikè en het Duitsche Sitte, en wel die van normeerenden en bindenden gedragsregel, waarbij hij dan te r ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 37](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/37-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 37
33 mede de, in ruimer zin, ethische ontwil?;keling der volkeren begint, over de wijze van dat ontstaan is, tusschen hen, die gemeenschappelijk van deze onderstelling uitgaan, onderling verschil. Voor zoover ik in de door mij geraadpleegde literatuur heb kunnen nagaan, bepalen deze verschillen zic ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 38](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/38-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 38
84Deze theorie is zeker niet onvernuftig. Toch wil het mij voorkomen, dat bij haar een zonderlinge verwarring voorzit tusschen zede en moraal. Wanneer Gumplowicz zegt, dat het recht een product is van samentreffen verschiedener sozialer Elemente, de moraal echter het product der verhouding ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 39](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/39-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 39
35 spreken van moraal of zedelijkheid. Even bedenkelijk acht ik het dan ook, bij de leden van een primitieven zwerm, bij die eener horde reeds van zedelijkheid te spreken. De tweede theorie, volgens welke zedelijkheid en recht zich als parallel uit de zede zouden hebben ontwikkeld, wordt voorgest ...
![Zedelijkheid en recht - pagina 40](https://geheugenvandevu.digibron.nl/images/generated/rectorale-redes/zedelijkheid-en-recht/1909/10/20/40-thumbnail.jpg)
Zedelijkheid en recht - pagina 40
36raedemenschen gelijk te blijven, en hem daarom doet handelen als de anderen. Bij dit soort normen zijn echter zedelijkheid en zede eerst nog ongescheiden. Maar de differentieering gaat door. De zedelijke of moreele normen komen straks tot een eigen bestaan en evenzoo die normen welke wij ...